clean up!

8. nov, 2017

Clean Up!

Clean up('s and downs).

Telkens valt het me op hoe er in Nepal met afval omgegaan wordt. Tja, je kan hier niet omheen, het is heel zichtbaar. Maar ook in Nederland gooit een paar mensen, vooral pubers lijkt het, een heleboel van zich af. Het is geen normaal gedrag gelukkig, en mensen spreken elkaar dan ook aan op hun weggooigedrag. Maar in Nepal lijkt het de gewoonste zaak van de wereld te zijn: alles dat geen waarde meer heeft, belandt op straat. Heel nonchalant wordt een snoeppapiertje over de schouder gegooid, een beltegoedkaartje opzij de berm in, een klosje van het naaigaren uit het kleermakerswinkeltje de straat op. Dat weggooien mag niet teveel moeite kosten: je moet het niet te ver van je afgooien want daar wordt je moe van. Dus laten ze het uit hun handen vallen of gooien ze het een heel klein stukje weg. Niet te hard, dat is doodvermoeiend, nee, net zo ver dat je er geen last meer van hebt. Daar verbaas ik me over, want ik heb er wel last van. Ik stoor me aan al dat afval op straat, ik vind het een vies gezicht. Daarnaast huiver ik als ik in mijn blote voeten in mijn sandalen door dat afval loop. Het plastic schuift tussen je voet en de sandaal en wordt, met alle etensresten die nog in die zak zitten, meterslang met gekraak meegevoerd. De etensresten nestelen zich een enkele keer tussen mijn tenen en dat voelt toch niet prettig als ik net op weg ben naar het plaatselijke restaurant voor een lunch. Ik stoor me ook aan de geur van afval. Het stinkt vind ik, het doet me kokhalzen en het maakt me misselijk. Het trekt ook allerlei ongedierte aan. Ratten schuifelen door de afvalbergen, op zoek naar wat te eten. Dat zijn nu niet beestjes die je graag als huisdier houden wilt lijkt me. Zwerfhonden, die overdag lief liggen te zonnen en 's nachts de straat overnemen, gaan ook op zoek naar eten. 's Nachts trekken ze zakken open en sleuren die over straat. 's Ochtends ligt er dan weer afval verspreid over straat. En een enkel rattenlijkje, dat door een vroege taxi of vroege motor overreden is.

Ik kan me dan ook niet voorstellen dat de Nepalezen er geen last van ervaren. Ook zij moeten het toch vies vinden lijkt me, ze zullen het toch ook goor vinden door het afval te lopen, ze zullen toch ook vinden dat het stinkt. Ze willen toch ook geen ratten of zwerfhonden voeren, ze willen toch ook een schonere wereld? Ze zien toch ook dat het uit de hand loopt, dus waarom doen ze er zelf helemaal niets aan?

Het lijkt een kwestie van gewenning en gewoonte. Een gewoonte die zeer moeilijk om te buigen is. De basis om de gewenning te veranderen lijkt te liggen bij opvoeding en scholing. Gelukkig wordt er tegenwoordig op scholen aandacht besteed aan hoe met afval om te gaan. Maar van opvoeding moeten kinderen het niet hebben: hun ouders zijn niet anders gewend dan alles op straat te gooien. Daarom hoop je dat kinderen hun ouders gaan opvoeden en dat gewoontes, op welke manier dan ook, doorbroken worden.

Mijn mond viel dan ook open toen mijn gids Sera en ik de busreis naar Beni maakten. Nepalezen zijn gewoon om alles uit het raam van de bus te gooien, van plastic flessen en zakjes tot schillen. Als iemand het raam opende om iets uit het raam te gooien rende de busboy er op af en wees de passagier op de mand. Deze mand stond pontificaal in de bus en ja hoor: iedereen gooide hier braaf zijn of haar afval in. Zelfs mijn achterbuurvrouw, die al een uur of twee op kauwgum had zitten smakken en regelmatig haar kauwgumbel vermengd met speeksel op mijn kruin liet klappen, gooide haar mondvulling in de mand. Er lag echt niets op de grond, hoe is het mogelijk, en als er per ongeluk wel wat op de grond belandde, raapte de busboy dit op en gooide het in de mand. Echt geweldig. Verschillende keren stak ik mijn duim op, want zo iets had ik nog nooit gezien in een bus in Nepal, en dit voelt toch wel heel erg goed. Zie je wel dacht ik, het kan wel, er zijn kleine veranderingen en kleine verbeteringen. Toch jammer dat de busboy vlak voor Beni de mand pakte, het raam opende en de inhoud van de mand in het ravijn kieperde. Hij had een groot deel goed begrepen, bij het laatste deel van de les had hij net niet goed opgelet denk ik.

Naast de gewoonte alles op straat te gooien is de vuilophaal vuilverwerking ook een groot probleem waar de gewone Nepalees maar weinig invloed op heeft. Vaak wordt afval in huizen wel verzameld in plastic zakken, maar waar laat je die vervolgens? Soms dus buiten, waar de boel aangevreten wordt door ratten en honden. Dat schiet niet heel erg op. Vuilnis wordt hier wel opgehaald. Dat kost geld. Daarom verkiest een enkeling het vuil zelf te verbranden. De vette donkere rookpluimen van het smeulende plastic stinken verschrikkelijk, en volgens mij is het bijzonder ongezond voor de mens en slecht voor het milieu. Daarnaast is de afvalverwerking ook niet bijzonder goed. Want wat doe je met die enorme afvalberg?Vuilnismannen staken regelmatig waardoor het afval langer aan de weg blijft staan en het zich uiteindelijk weer verspreid over en langs de weg. Je zou er moedeloos van worden...

Bij "ons" Valley Guesthouse is een mooi initiatief ontstaan: Lobsang en Martine wilden niet moedeloos toekijken en organiseren iedere tweede zaterdag van de maand een "clean up". In een omtrek van ongeveer honderd meter wordt de boel opgeruimd. Daar doen enkele kinderen van de naastgelegen school aan mee, monniken van naast gelegen kloosters en gasten en staff van het guesthouse. Op de afgesproken tijd worden mondmaskers en handschoenen uitgedeeld. De mensen worden in ploegen verdeeld die op verschillende plekken beginnen met het opruimen en verzamelen van vuilnis. Het vuil wordt in grote zakken verzameld en bij elkaar gezet. Tijdens de opruimactie stapt iemand regelmatig een winkeltje of huis binnen, met de vraag of ze mee willen helpen. Tot mijn grote verrassing wordt deze vraag heel vaak positief beantwoord en wordt de groep schoonmakers steeds groter. Tijdens het opruimen kom je de vreemdste dingen tegen, en geloof me, je wil niet alles weten. De kleine dingen als snoeppapiertjes en kleine stukjes plastic laten zich moeilijk van de grond plukken, het schiet pas op met groter plastic. Dan zie je pas echt resultaat, als met scheppen tegelijk het vuil in de zak verdwijnt en er een weg onder de berg met vuil tevoorschijn komt. Plastic flessen gaan in een aparte zak, die worden gescheiden opgehaald. Al het andere is restafval, ook de sigarettenpeuken, zakjes waar noedels of chips in gezeten hebben, keukenafval, gebruikte condooms, kapot speelgoed, kauwgom, kapot serviesgoed, ballonnen, dode ratten, allerlei verpakkingsmaterialen, enzovoorts. De gebruikte condooms leveren nog een gespreksonderwerp op over geboortebeperking en seksuele voorlichting. Achter de muur van het klooster liggen verdacht veel condooms, maar de vraag of zij hier iets mee te maken hebben wordt niet aan de monniken gesteld. In plaats daarvan sta ik gebroederlijk naast een monnik in zijn rode pij de vuilnis met mijn handen in de zak te scheppen. Aan de andere kant van me staat een winkeleigenaar, hij heeft een voetbalshirt aan van een vereniging uit Dalfsen. Volgens hem is het Manchester United, ook best.

Na een uur zijn we klaar. Iemand deelt pakjes drinken uit die we, als ze leeg zijn, in de laatste vuilniszak gooien. Lobsang heeft de vuilophaal gebeld: ze komen er zo aan.

Met deze actie zal de Nepalees niet veranderen. Die gooit nog steeds zijn afval van zich af. Maar we hopen dat we met deze actie misschien één mens bewust gemaakt hebben, we zijn blij met alle mensen die meegeholpen hebben en hiermee misschien toch bewuster naar eigen gedrag gaan kijken, en hopen dat dit kleine vlekje zich uitbreiden gaat. "Help us to change Kathmandu", je moet toch ergens beginnen, stil zitten is ook geen optie.

Na de clean up klim ik naar het dakterras. Hier heb je een fantastisch uitzicht over de stad. Helaas is hierbij ook een dikke laag smog te zien. Een deel is stof, het zand wordt omhoog geblazen en stuift over de stad. Het grootste deel is uitlaatgas. Er zijn veel te veel vrachtauto's, auto's, bussen en motoren. De benzine is van heel slechte kwaliteit en de verbrandingsmotoren zijn verbijsterend slecht. Het is zo smerig... En dan zijn er nog de vuurtjes waar op gekookt wordt en de vuurtjes van verbrand afval. Wat een vieze stad... Echt duurzaam is het hier niet.

Ik heb mijn zonde tegen duurzaamheid ook begaan weet ik, door met het vliegtuig hier te komen. Verder doe ik echt mijn best door zo min mogelijk verpakkingsmateriaal te gebruiken, te fietsen waar mogelijk, weinig vlees te eten en anderzijds op te letten met wat ik eet, te letten op energieverbruik. Ik probeer waar mogelijk een bewuste keuze te maken. Zo denk ik dat de e-reader die ik met mijn zonnelader van energie voorzie, ook best duurzaam is. Beter dan heel veel boeken kopen die uit heel veel papier. bestaan En wat een mooi systeem zeg, zoveel boeken in zo weinig gewicht, super handig voor op reis! Ik moet er nog wel mee leren omgaan. Hij is best kwetsbaar, dus in bed in slaap vallen met je boek in je handen is minder raadzaam. Ik zit te klungelen met de verlichting, want die wil ik iedere keer weer anders. En het trekt vliegjes aan. Die gaan op je e-reader zitten en dan zit je ineens in een ander boek of slaat ineens de bladzijde om. Soms slaat zo'n beestje heel veel bladzijden om en ben ik tijden bezig te zoeken waar ik nu toch gebleven was. Handig hoor.

Ik kruip onder de douche, met mijn sandalen nog aan want die moeten ook schoon worden. Ik boen de sandalen schoon, het vuil van me af en het verdikte bloed van mijn kuit: had een bloedzuiger me toch nog weten te vinden. Die heeft het niet overleefd, de rotzak.

Afgelopen vrijdag is Marcelin gearriveerd en dat vind ik heel fijn. Zaterdag gaan we op trekking en daar heb ik veel zin in. De bergen in. Lekker bewegen, lichamelijk moe worden, kamperen, en de schone lucht in.

Heb het goed allemaal!

Hans